Inspectiedienst criminaliseert uitkeringsgerechtigden

Ministerie van SZW.
Uit het onlangs verschenen jaarverslag over 2011 van de nieuwe Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) blijkt dat de dienst als een waak- en speurhond van de overheid uitkeringsgerechtigden en mensen zonder verblijfsrecht het leven zuur maakt. De dienst jaagt op illegale arbeiders en spoort gemeenten aan om werklozen harder aan te pakken en meer te bestraffen.

De Inspectie SZW is een samenvoeging van de Arbeidsinspectie, de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst en de Inspectie Werk en Inkomen. “De Inspectie SZW werkt samen aan eerlijk, gezond en veilig werk en bestaanszekerheid voor iedereen”, aldus de eigen website. In werkelijkheid is de inspectie er op uit om de bestaanszekerheid van illegalen en uitkeringsgerechtigden zoveel mogelijk te ondermijnen. De dienst heeft in 2011 bij “inspecties”, ofwel: razzia’s op de werkvloer, 2.030 illegale arbeiders “aangetroffen”. Die werden afgevoerd, opgesloten in een uitzetgevangenis en uiteindelijk veelal gedeporteerd. In 2010 ving de Arbeidsinspectie nog bijna 2.400 arbeiders in zijn netten. Ondanks deze daling legde de dienst in 2011 meer bazen van illegale arbeiders een boete op, vooral in de schoonmaaksector, de uitzendbranche en de bouw.

Zoals ook al in het jaarplan van de inspectie SZW viel te lezen, hebben de inspecteurs hun jachtterrein uitgebreid naar werklozen. Daarmee draagt de dienst bij aan het stigmatiseren en criminaliseren van bijstandsgerechtigden. Nadat mensen zonder verblijfsrecht tot zondebok zijn verklaard, maakt de dienst nu ook werklozen steeds meer verdacht. De repressie door de dienst heeft deels een indirect karakter, zo laat het jaarverslag zien. Want niet alleen de werklozen zelf, maar ook gemeenten worden door de inspecteurs op de korrel genomen. Volgens de dienst zouden gemeenten bijstandsgerechtigden niet vaak genoeg straffen als ze een baan zouden hebben geweigerd. Ook zouden ze te weinig optreden als werklozen hun bijverdiensten niet zouden opgeven. Verder zouden ze werklozen onvoldoende “stimuleren” om te solliciteren. Door het aanklagen van “lakse” gemeenten hoopt de dienst de druk op uitkeringsgerechtigden te vergroten.

“Met het oog op de houdbaarheid van het stelsel van werk en inkomen is het van groot belang dat burgers met een WW-, WWB- of een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering zich in het licht van de sollicitatieplicht houden aan de gemaakte afspraken en regels bij het zoeken naar werk. Daarbij moeten ze wel dwang en drang voelen. De helft van de WWB-cliënten die de inspectie heeft ondervraagd en 20 procent van de WW-ers geeft evenwel aan geen verplichting tot sollicitatie te ervaren. Veel gemeenten en UWV zijn terughoudend met het opleggen van sancties, vooral als het gaat om het weigeren van flexibele arbeid”, aldus de inspecteurs, die als spionnen in dienst van de overheid informatie aftappen bij uitkeringsgerechtigden en die kennis daarna tegen hen inzetten. Dat soort spionage is vergelijkbaar met onderzoek door of in opdracht van de overheid naar de leefwereld van mensen zonder verblijfsrecht. Uitkeringsgerechtigden, wees op je hoede voor dit soort onderzoekers.

Harry Westerink