Islamofobie, strijd om een woord

De mythe van de fundamentalistische oorsprong van de term “islamofobie” heeft een politieke functie. Uit de stelling dat de uitvinders van het woord fundamentalisten waren, zou de conclusie volgen dat het woord zelf niet gebruikt kan worden zonder hun agenda te dienen. In de woorden van Vlaams Belang voorman Filip Dewinter: “De term ‘islamofobie’ werd bedacht om iedere vorm van kritiek op de islam te kunnen bestrijden.” Hieruit spreekt een bijzonder groot vertrouwen in de kracht en onveranderlijkheid van woorden; ongeacht context, ongeacht wie het gebruikt, ongeacht historisch verworven connotaties, ongeacht bedoeling, zou een woord zijn oorspronkelijke functie blijven dienen. Natuurlijk zijn er gevallen waarin conservatieve en fundamentalistische moslims het woord als wapen proberen te gebruiken om kritiek op hun overtuigingen af te weren. De fundamentalistische beweging Hizb ut-Tahrir, onder andere actief in Nederland, doet dit bijvoorbeeld. Dit is een politieke daad, een poging om woorden door ze in een andere context te plaatsen, een andere lading te geven. Een dergelijke strijd is zeker niet alleen omtrent het woord “islamofobie” gaande. Ooit was “democraat” een scheldwoord voor het eigen belang nastrevende demagogen en was “antisemiet’ een trotse zelf-betiteling van zogenaamd wetenschappelijke Joden-haters. Een tweede tactiek om discussies over islamofobie te doen ontsporen is niet geïnspireerd door pseudo-historie maar door semantiek. Het neologisme islamofobie, zo gaat dit argument, bestaat namelijk uit twee delen. Fobie komt van het Griekse “phobos” en betekent een irrationele angst of vrees. Echter, onderwerp van discussie zou iets heel anders zijn namelijk, een “kritiek” op de islamitische religie en/of ideologie. De tweede helft van neologisme is de naam van een specifieke godsdienst, en als er dus al sprake zou zijn van een fobie zou deze gelden richting deze godsdienst, “het geheel van de plechtigheden, leerstellingen van een godsverering” volgens de Van Dale. Islamofobie zou dus niet gebruikt mogen worden als naam voor haat richting mensen die worden aangemerkt als moslims.

Alex de Jong in Islamofobie, strijd om een woord (Grenzeloos)