Turkse fietsers en Surinaamse spaarlampen
Wie op Google de term “etnische verschillen” intikt, krijgt binnen 0,13 seconden meer dan 260 duizend resultaten voorgeschoteld. Opvallend is het grote aantal onderzoeken, vooral uit de medische wereld: “Etnische verschillen in verbondenheid met ouders”, “Etnische verschillen bij kanker”, “Etnische verschillen in opvatting probleemgedrag”, “Etnische verschillen in patiëntveiligheid”, “Raciaal-etnische verschillen in de betrokkenheid van niet-thuiswonende vaders”. Wie nog even doorklikt, ziet dat het meestal om studies gaat die verschillen tussen zogenaamd niet-westerse migranten, vooral Turken en Marokkanen, en Nederlanders in kaart brengen. Zo hebben bijvoorbeeld Turken kennelijk minder last van slokdarmkanker dan Nederlanders, maar juist meer kans op maagkanker. Misschien inderdaad goed om te weten dat je als Turk maar beter wat meer op je maag kunt letten dan op je slokdarm. Toch blijken deze risico’s dan weer gerelateerd aan je leefstijl: dus ook als Turk kun je beter niet roken of drinken, anders heb je ook niets aan je etnisch bepaalde risico’s.
Onthutsende gegevens
Als we nog even verder kijken, dan zien we dat de scheidslijn “allochtoon”-“autochtoon” ook in heel veel sociaal-wetenschappelijke publicaties een terugkerend onderwerp vormt. De etnisch uitgesplitste criminaliteitsstatistieken die te pas en te onpas worden aangehaald, kennen we inmiddels wel. Maar ook bij andere onderzoeken, en vooral bij grootschalige bevolkingsmonitors, lijkt het wel alsof herkomst, etniciteit of hoe ze het ook noemen, een standaardvariabele is. Een mooi voorbeeld is het “Trendrapport bewegen en gezondheid 2010/2011” van TNO. In dat rapport wordt een heel hoofdstuk gewijd aan “de verschillen in gedrag en opvattingen over bewegen tussen etnische groepen”. Het blijkt namelijk dat die niet-westerse migranten minder vaak voldoen aan “de Nederlandse Norm Gezond Bewegen”. En tja, als iemand niet aan de norm voldoet, dan is dat vanzelfsprekend een goede reden voor verder onderzoek.
In het rapport komen we dan de volgende onthutsende gegevens tegen: “Niet-westerse migranten lopen vaker naar het werk of naar school dan westerse migranten of autochtone Nederlanders.” Nou, goed dat we dat nu ook weten. Maar er is nog meer: “Fietsen in de vrije tijd doen zij daarentegen juist minder vaak, evenals tuinieren, klussen en sporten.” Wie had dat gedacht! Wie wil, kan ook nog even de exacte percentages opzoeken van de tijd besteed aan lopen in de vrije tijd en lopen naar werk of school, vergeleken met licht of matig huishoudelijk werk en zwaar huishoudelijk werk. Zo kun je precies achterhalen wat al die “niet-actieve niet-westerse migranten” nou de hele tijd zitten te doen (“sedentair gedrag” heet dat in het jargon van de wetenschappers, oftewel chillen). Wat de onderzoekers dan wel weer “opvallend” vinden, is het feit dat zowel de Nederlanders als de niet-westerse migranten het leuk vinden om te sporten en actief bezig te zijn. Hè hè, gelukkig!
Leven van verschillen
Ook het Instituut voor Multiculturele Vraagstukken FORUM kan een hoop vertellen over de verschillen tussen Nederlanders, Turken, Surinamers, Marokkanen, enzovoorts. Naast een hele stapel aan factsheets over “Turkse Nederlanders”, “Molukkers in Nederland”, “Esten, Letten en Litouwers in Nederland” en ga zo maar door, brengen de onderzoekers bij FORUM kennelijk een boel van hun tijd door met het identificeren van nieuwe terreinen waarop we groepen kunnen vergelijken. Zo heeft het instituut bijvoorbeeld meer dan tweeduizend personen van “autochtone”, Turkse, Marokkaanse, Antilliaanse, Surinaamse en Poolse komaf ondervraagd over hun betrokkenheid bij duurzaamheid. Uit deze enquête blijkt dat “autochtone” Nederlanders zich meer zorgen maken over het milieu dan Turkse en Antilliaanse Nederlanders. Ook al vallen de verschillen nogal mee (“autochtone”, Marokkaanse, Surinaamse en Poolse Nederlanders liggen wel heel dicht bij elkaar), toch worden ze als stevige conclusie neergezet. Daarnaast kunnen we in het rapport lezen dat 42 procent van de “autochtone” Nederlanders, 46 procent van de Surinaamse Nederlanders, 37 procent van de Antilliaanse Nederlanders, maar slechts 21 procent van de Polen regelmatig spaarlampen gebruiken, dat “autochtonen” hun huis vaker isoleren dan “allochtonen”, dat vooral Surinamers hun vliegreizen verminderen en dat meer dan de helft van de Turkse Nederlanders hun oud papier in de papierbak gooit. Zouden dat dezelfde Turken zijn die met de fiets naar hun werk gaan? Of de Surinamers die nog wel wat meer tijd aan hun tuin kunnen besteden?
Nu is het bestaansrecht van een organisatie als FORUM uiteraard enigszins verbonden aan het constateren van verschillen tussen al die etnische categorieën. Toch zijn er ook ‘echte wetenschappers’ die hun etnische bril niet thuis kunnen laten. Wat dacht je van een promotieonderzoek waarin de psychosociale gevolgen van de Enschedese vuurwerkramp in 2000 voor “autochtone” en “allochtone” Nederlanders met elkaar worden vergeleken? Of een masterscriptie over verschillen in treingebruik tussen “allochtone” en “autochtone” Nederlanders? Natuurlijk, als student heb je ook een onderwerp voor je scriptie nodig; maar wie heeft er nou wat aan de conclusie dat Marokkanen en Surinamers minder vaak voor de trein als vervoermiddel kiezen voor een dagje uit dan “autochtonen”, maar dat er geen verschil is als je kijkt naar het treingebruik voor werk, studie of bezoek aan vrienden?
Sedentair
Hoe komt het dat wetenschappers en onderzoekers steeds maar weer naar dat onderscheid tussen “autochtoon” en “allochtoon” willen kijken? Deels heeft dat te maken met het feit dat ze sowieso leven van het verdelen van de mensheid in groepen. Jong en oud, rijk en arm, groot en klein. Om deze kenmerken vervolgens als verklaring te gebruiken voor het gedrag of de situatie van de mensen die deel uitmaken van de verschillende groepen. Oude mensen gaan vaker dood dan jonge, rijke mensen hebben grotere huizen dan arme, en grote mensen stoten hun hoofd vaker aan het plafond dan kleine. Bij sommige van deze factoren kan ik nog wel deels begrijpen waarom ze interessant zijn om ze een keer onder de loep te nemen. Het probleem met de obsessie met etniciteit is echter dat er maar heel weinig gebieden zijn waar je echt een plausibel verband kunt bedenken tussen iemands afkomst en zijn of haar gedrag of situatie. Dat heeft ook met de warrige term etniciteit te maken, die eigenlijk alles en niets omvat. Het is een gemakkelijk koepelbegrip om aan te duiden dat mensen toch een beetje anders zijn – of het nou gaat om hun afkomst, religie, huidskleur, haartype of smaakvoorkeuren. Maar als factor die iemands levensstijl bepaalt, is het begrip etniciteit veel te vaag. Uiteindelijk heeft elk onderscheid tussen zogenaamd “autochtoon” en “allochtoon” namelijk steeds weer met andere factoren te maken – rijkdom, opleiding, woongebied, migratie-ervaringen, enzovoorts. De onderzoekers kunnen wel blijven zoeken en vinden in hun statistieken, maar met echt overtuigende conclusies zullen ze niet komen.
Als al die wetenschappers hun etnische drang toch niet kunnen onderdrukken, laat ze dan maar focussen op de echt belangrijke aspecten. Hebben Nederlanders met Turkse ouders dezelfde kans op goed onderwijs als Nederlanders met Duitse ouders? Krijgen Polen hetzelfde minimumloon als Nederlanders? Krijg je als Marokkaan dezelfde boete als je door rood fietst als een Antilliaan? En laat mensen eventjes zelf bepalen hoe vaak ze met de trein gaan, of ze vandaag gaan klussen of tuinieren of zelfs, ja ja, even lekker sedentair op de bank gaan zitten.
Meer nog dan inhoudelijke problemen leggen dit soort onderzoeken de eigenaardige top-down blik van de statistici bloot. Tussen alle gemiddelden, verschillen, overeenkomsten en kanttekeningen raak je de indruk helemaal kwijt dat het hierbij nog om mensen met echte levens en alledaagse keuzen gaat. Hoe moet ik me dat trouwens voorstellen, bij zo’n gemiddeld Turks gezin? Zit daar de hele familie, nadat ze hun papierbak hebben geleegd, ’s ochtends bij het ontbijt te overleggen of ze nog wel tijd in hun cultureel reisbudget over hebben om vandaag met de trein naar oma te gaan? Of moeten ze dit weekend toch maar gaan tuinieren om de bewegingsnorm te halen? Nee, wacht even, Turken hebben helemaal geen tuin, die wonen in flats. Of waren dat de Surinamers? In ieder geval hebben ze nog last van de nasleep van de vuurwerkramp, maar alleen als ze in Enschede wonen. Gelukkig hoeven ze zich geen zorgen te maken over hun slokdarm. Zouden ze lekker veilig kunnen roken en drinken, als dat maar niet net de dingen zijn waar ze volgens de statistieken weer niet van houden. Ingewikkeld, zo’n statistisch bepaalde levensstijl.
Ondanks alles lijkt het er niet op dat de kolommen “allochtoon” en “autochtoon” snel uit de statistische tabellen zullen verdwijnen. De aantrekkingskracht van etnische variabelen voor wetenschappelijk onderzoek blijkt onverminderd groot. Een duidelijke verklaring voor die voorkeur van onderzoekers en wetenschappers is er niet. Het zal wel gewoon in hun aard liggen.
Gregor Eglitz
jeetje wat een vreselijk politiek correct verhaal is dit.
Gaat dus nergens over.Wat een flauwekul om eerst te stellen dat je niet wilt weten wat iemands z’n etniciteit is om later in het stuk te zeggen dat je wel wilt weten hoe het dan zit met gelijke kansen van turken op het gebied van onderwijs.
ik wil helemaal niet onder de term van DE Nederlander vallen want zo kan er nooit een op mij behoefte afgestemd aanbod komen van bijv. ziekenhuizen,onderwijs,vrouwenrechten,verzorginshuizen enz.. Op die manier HOEFT de Nederlandse samenleving helemaal geen rekening te houden met migranten in de samenleving.
Danks zij het feit dat een aantal allochtonen artsen zijn gaan bijhouden hoe oud allochtonen kinderen zijn als ze de diagnose astma kregen bleek dat Nederlandse kinderen op jonge leeftijd al hulp kregen en dat bij allochtonen kinderen dat jaren later lag. Bij asma geldt hoe eerder hoe beter. De Nederlandse artsen hadden steeds niet de indruk dat deze kinderen aan asma leden met alle schadelijke gevolgen van dien.
ander voorbeeld, je hoort veel over all. jongeren die in de criminaliteit belanden,crimineeltjes dus totdat er gekeken is naar hoeveel van deze kinderen krijgen nu eigenlijk hulp voor hun psychische problemen, dat bleken er dus heek weinig te zijn. Nederlandse jongeren verdwijnen in een hulpverleners traject,all. jongeren gaan naar de gevangenis.
Sorry maar net doen alsof we allemaal het zelfde zijn en de zelfde behoeftes hebben is vooral iets wat ik hoor van die migranten die vooral niet willen erkennen dat er ook gewoon problemen zijn,taboes,gekke rituelen die schadelijk kunnen zijn voor bijv. vrouwen en kinderen.
groet fatima
Hoi Fatima,
Ik begrijp helemaal wat je bedoelt, maar ik denk dat je een heel belangrijk onderscheid mist: bij de voorbeelden die jij noemt, zoals artsen die kinderen van migranten niet goed behandelen, of hulpverlening die alleen bij autochtone jongeren terecht komt, gaat het niet om de migranten die vanwege hun etniciteit bepaald gedrag vertonen (zoals in de onderzoeken vaak wordt gesuggereerd), maar het gaat juist om de artsen/hulpverleners die, bewust of onbewust, hun allochtone cliënten anders behandelen dan hun autochtone cliënten. Ik vind het iets heel anders of je kijkt naar hoe mensen, door de manier waarop anderen hen bekijken, verschillend worden behandeld, of dat je doet alsof je kunt voorspellen hoe mensen zich gaan gedragen alleen door naar hun huidskleur te kijken.
Al die onderzoeken die in het artikel worden aangehaald zoeken en verband (of correlatie) tussen etniciteit en het gedrag van iemand, en dat vind ik gewoon veel te simpel en makkelijk gedacht. Daarbij wordt dus eigenlijk van buitenaf bepaalt wat voor impact zo’n etniciteit heeft op iemands leven, zo van: “Jij doet dat omdat jij Turks/Surinaams/Nederlands bent”.
Natuurlijk zijn ‘we’ niet allemaal hetzelfde, maar over welk ‘we’ heb je het dan? ‘We’ mensen? ‘We’ Nederlanders/Turken/Surinamers/Marokkanen? ‘We’ Doorbraak-lezers? Wat mij betreft kunnen mensen ieder voor zich bepalen wat hun behoeftes zijn en waar die vandaan komen. Want we weten allemaal dat er heel veel verschillende factoren zijn die van invloed zijn op ons leven, maar uiteindelijk maak je zelf de keuze of je fietst of wandelt.
En dan je laatste punt: ik weet niet precies hoe je dit bedoelt, maar ik denk niet dat dit soort bevolkingsonderzoek veel taboes of rituelen doorbreekt. Logisch, ik ga ook niet in Wassenaar naar Grijze Wolven zoeken (alhoewel…), maar het doorbreken van taboes en bestrijden van onderdrukking blijft iets wat je vooral heel concreet en direct moet doen, en daar heb je volgens mij geen statistieken voor nodig.
Ik kan me herinneren dat we in de jaren 90 de definitie van buitenlander hebben afgeschaft en daarvoor in de plaats allochtoon hebben ingevoerd omdat het woord buitenlander een negatieve bijklank had gekregen. Ook toen was er discussie over waarom er ueberhaupt een term nodig was om Nederlanders van niet oorspronkelijke Nederlandse en westerse ouders te kunnen benoemen, ik studeerde toen sociologie en een reden was dat er anders geen data wordt bijgehouden door het CBS, CPB e.a. over de culterele, maatschappelijke en religeuze achtergrond van Nederlanders voor zover die bepaalt zijn door de achtergrond van hun ouders die oorspronkelijk niet uit een westers land komen. Als je de definitie allochtoon niet gebruikt kun je niet ten gunste van allochtonen sturen in de samenleving. Onderzoek doen is moeilijker en beleid maken wordt moeilijker daarom voerde men het begrip allochtoon in de jaren negentig in.
Ik denk dat het begrip “allochtoon” ingevoerd is in reactie op anti-racistische strijd. Het idee was een ‘wetenschappelijk’ klinkend begrip te kiezen waarmee nog steeds de mensen uit de koloniën van de westerse landen apart gezet konden worden, zonder dat het racistisch klonk. Het begrip “allochtoon” gaat feitelijk verder dan het oude “buitenlander”, want ook de mensen die hier geboren zijn, maar die minimaal 1 ouder hebben die dat niet is, vallen eronder. Wilders deed eens het voorstel om het begrip tot in de zoveelste generatie aan mensen te laten blijven plakken, dus ook wie 1 grootouder heeft die in het buitenland is geboren, of zelfs 1 overgrootouder. Dan wordt het bijna een genetisch begrip, net als bij het racisme met z’n ‘wetenschappelijke rassenleer’ van eerdere tijden. Om te zorgen dat de meeste witte “buitenlanders” er dan niet onder vallen heeft de staat er al het woordje “niet-westerse” voor gezet. Kortom: het gaat om mensen uit de arm gemaakte landen en hun nageslacht.
Voor onderzoek dient het begrip geen zinvol wetenschappelijk doel, want het baseert zich niet op feiten, maar op door de staat ontwikkelde categorieën. Net zoals “rassen” niet bestaan, bestaan “allochtonen” ook niet.
Slechts in een enkel geval heeft de staat, onder druk, toegezegd er iets positiefs mee te gaan doen. Zo kwam er in de jaren 90 een wet die bedrijven voorschreef een minimaal aantal “allochtonen” in dienst te nemen. Maar die wet werd massaal door de bedrijven overtreden, en in plaats van naleving af te dwingen (zoals de staat doet als wij de wet overtreden), werd ie maar afgeschaft. Meer daarover lees je onder meer hier:
– Registratie allochtonen massaal ontdoken
– Racisme op de arbeidsmarkt
Het komt er, kortom, op neer dat het begrip alleen gebruikt wordt door de staat om te discrimineren. En geen enkel bevrijdend doel kan dienen.
Sorry Eric, bij het verversen zie ik je uitleg, waar ik het helemaal mee eens ben.
Kan me nog van een tijd geleden herinneren hoe een vriendin zich inzette voor integratie door import dames, nee ik zal het a-woordje niet gebruiken maar hoe heet het dan, fietsen te leren terwijl de heren der schepping, halleluja loof hun jonge heer, daar niet toe te bewegen waren. Ja wat wil je ook met een onbeschermde eikel stuiterend op het zadel lijkt het me ook geen pretje. Maar dit in de verschillen tussen de import heren en de plaatselijke meenemen in een studie over het veelvuldiger gebruik van surinaamse spaarlampen is buiten de orde, terwijl het toch overduidelijk een etnisch verschil is dat surinamers meer veelvuldig met spaarlampen fietsen dan met turkse fietsen.
Ooit werd iedere nederlander, ja raar maar waar toen waren we allemaal nederlanders en die heette toen geen autochtonen, ingedeeld bij de zuil waar die toe behoorde en was de wetenschap nog niet zover dat mensen genetische eigenschappen hebben die te herleiden zijn aan de plaats op onze planeet waar deze eigenschappen vaker voorkomen dan elders. Het zou deze wetenschappers niet misstaan zich enkel en alleen tot de wetenschap te beperken.
Statistiek is geen wetenschap maar een ‘meetlat’. Ik ga een duimstok ook geen wetenschap noemen, en een microscoop ook niet, en een telescoop ook niet, en al zeker een fiets niet of wat dan ook wat voor een gebruiksvoorwerp. Maar ze studeren er lang voor door, en kunnen na hun studie nog niet het verschil aanwijzen tussen een voorwerp en een mens. Neem nou mijn unieke mij, past in geen enkele statistiek. Ik zou er, en al is het met opzet uit protest, van afwijken. En één zo’n onbetrouwbare variabele maakt de uitkomst van elke statistiek al onbruikbaar.
Een statistiek is een ding dat alleen als instrument een doel heeft, vandaar dat de politiek er zo veelvuldig gebruik van maakt. Het waarom en de mate waarin daarvan is natuurlijk best een studie waard, en daarvoor behoeft geen statistisch onderzoek gedaan te worden want de uitkomst is bij voorbaat 100%.