De Correspondent en haar blindheid voor ideologie

De cultuurvisie die Bregman in zijn stuk gebruikt, sluit naadloos aan op het discours in Nederland van de laatste 15 jaar. Sinds Fortuyn wordt het multiculturele debat grotendeels bepaald door een gereïficeerd cultuurbegrip: cultuur wordt voorgesteld als een contextvrij en statisch fenomeen dat mensen met zich ‘meedragen’. Zo’n cultuurconcept reduceert het gedrag van haar leden tot dat van willoze culturele lemmings, wier handelen eenzijdig wordt bepaald door hun etnische achtergrond (…) Bregman toont zich in zijn boeken, artikelen en media-optredens vaak aanhanger van een soort vooruitgangsdenken dat betoogt dat de manier waarop de wereld op dit moment is ingericht, de beste tot nu toe is en die aanname onderbouwt met ogenschijnlijk neutrale en indrukwekkende statistieken. De boodschap hierbij is vaak (soms subtiel, soms expliciet): we moeten niet zo zeuren. Of om een bekende uitspraak van Harold Macmillan, de voormalige premier van het Verenigd Koninkrijk, aan te halen: “You’ve never had it so good”. Deze vorm van wetenschapsbeoefening en –communicatie pretendeert vaak elke vorm van ideologie of vooringenomenheid te ontstijgen, mijns inziens een onhoudbare en zelfs gevaarlijke positie, zowel in de journalistiek als in de (sociale) wetenschappen. Zo was Bregman tot voor kort fan van het boek “The Better Angels of Our Nature”, waarin auteur Steven Pinker betoogt dat we in het meest vreedzame tijdperk sinds mensenheugenis leven. Een van de redenen hiervoor is volgens Pinker dat we ons minder laten leiden door ideologie en meer door de ratio. Evenwel wezen verschillende critici Pinker fijntjes op zijn selectieve gebruik en interpretatie van de beschikbare data, een teken dat zelfs Pinker zich niet aan zijn eigen ideologie kan onttrekken. Ook wijlen Hans Rosling is een door Bregman bewonderde publieke intellectueel. Met veel passie en gelikte datavisualisaties liet Rosling ons zien dat de grote wereldproblemen eigenlijk al zijn opgelost, en dat als we maar lang genoeg wachten, de zogenaamde ontwikkelingslanden uiteindelijk ook op het niveau van het Westen zullen aanbelanden. Maar ook aan de ogenschijnlijk neutrale en ideologieloze data van Rosling kleven verschillende bezwaren: zo is een groot deel van de door Rosling gebruikte data gebaseerd op historische schattingen en niet op ‘harde’ metingen en geeft de door hem gebruikte logaritmische schaal een vertekend beeld.

Giorgio Touburg in De Correspondent en haar blindheid voor ideologie (Giorgiotouburg.nl)