In gevecht tegen fossiele brandstof: negen overwinningen van inheemse gemeenschappen in Noord-Amerika – zes conflicten nog gaande

De jacht op olie, aardgas en steenkool vormt een enorme bedreiging voor het klimaat, en tegelijkertijd ook voor veel inheemse gemeenschappen die in gebieden wonen waar die fossiele brandstoffen in de grond zitten. Want de enorme vervuiling die de winning van deze grondstoffen veroorzaakt kan makkelijk het einde betekenen van hun bestaan. Het is daarom niet verwonderlijk dat deze gemeenschappen op veel plekken in de wereld de strijd aangaan. Ook in Noord-Amerika (Canada en de Verenigde Staten) verzetten inheemse gemeenschappen zich met hand en tand en vaak met succes. Hun traditionele levensbeschouwing waarbij het water heilig is, en waarin zij de opdracht hebben Moeder Aarde te beschermen, vormt daarbij een bron van inspiratie.

“Inheemse groepen zegevieren en blokkeren voorgestelde kolenterminal in Cherry Point”, kopte de Seattle Times op 9 mei 2016. Een speciale federale commissie had zojuist besloten geen vergunning te verlenen voor een enorme zeehaven in het noordwesten van de Verenigde Staten, vooral bedoeld om kolen te exporteren naar China. De commissie stelde daarmee de Lummi gemeenschap in het gelijk dat de haven hun visgronden zou bederven. En dat dit in strijd was met een oud verdrag tussen deze gemeenschap en de regering van de Verenigde Staten.

Jarenlang hadden de Lummi zich intensief verzet tegen het megaproject in samenwerking met andere gemeenschappen en milieuorganisaties. Het achterdeurtje dat de commissie opengelaten had dat “het project opnieuw beoordeeld kan worden als de Lummi in de toekomst hun verzet staken”, gooide Tim Ballew II, voorzitter van de Lummi ondernemersorganisatie, met een klap dicht. “Het beschermen van onze oude verdragsrechten is te allen tijde onze belangrijkste doelstelling geweest en dat zal altijd zo blijven.”

Strijd tegen mijnbouw
– Hoe kan de klimaatbeweging winnen? Een pleidooi voor directe actie en blokkades
– Protest tegen duurte en mijnbouw – inheemse bevolking Ecuador roept nationale staking uit
– Mijnbouwverzet beperkt opwarming van de aarde snel en effectief (deel 1)
– Mijnbouwverzet beperkt opwarming van de aarde snel en effectief (deel 2)
– In gevecht tegen fossiele brandstof: negen overwinningen van inheemse gemeenschappen in Noord-Amerika – zes conflicten nog gaande
– Referendum in Ecuador stopt oliewinning
– Verzet tegen mijnbouw in Latijns-Amerika

In juli 2021 bevestigde de provincieraad het besluit uit 2016 door unaniem te bepalen dat er geen nieuwe raffinaderijen, havens of kolencentrales in Cherry Point mogen komen.

Alle resultaten op een rij

De overwinning van de Lummi staat niet op zichzelf. Ook andere Noord-Amerikaanse inheemse gemeenschappen hebben zich met succes verzet tegen de winning van fossiele brandstof.

• In Alaska hebben de Gwich’in en Inupiat samen met veel bondgenoten de geplande oliewinning in hun gebied weten te voorkomen.
• In West-Canada wisten Heiltsuk, Wet’suwet’en en vele andere inheemse gemeenschappen de aanleg van een belangrijke oliepijplijn te stoppen.
• In Midden-Canada dwongen Dene, Cree and Métis Shell af te zien van de start van een grote teerzandmijn.
• De Dene gemeenschap en Indigenous Climate Action, een actie-organisatie van inheemse gemeenschappen, wisten eveneens in Midden-Canada een andere reusachtige teerzandmijn te blokkeren.
• Hardnekkig verzet van de Wolastoq, Anishinaabe, Haudenosaunee en Kanesatà’ke Mohawk gemeenschappen maakte de aanleg van een oliepijplijn in Midden- en Oost-Canada onmogelijk.
• Karuk, Yurok, Klamath en andere inheemse gemeenschappen in het westen van de Verenigde Staten wisten na vijftien jaar actievoeren een gaspijplijn en een grote gasopslagplaats te stoppen.
• Na vijftien jaar strijd slaagden Dene, Cree, Metis, Oceti Sakowin, en Ponca gemeenschappen er in de beruchte Keystone XL oliepijplijn in het midden en zuiden van de VS van tafel te krijgen.
• Samen met vele anderen wisten de Haliwa-Saponi en Lumbee de aanleg van een gaspijplijn in het oosten van de VS onmogelijk te maken.

Bij elkaar: negen klinkende overwinningen!

Daarnaast zijn er nog eens zes gevechten gaande tegen de winning van fossiele brandstoffen. En vergis je niet: het gaat hierbij om grote projecten met enorme hoeveelheden olie, aardgas en steenkool. De negen overwinningen zorgen er voor dat in totaal 800 miljoen kubieke meter broeikasgassen nu niet vrij kunnen komen, omdat de brandstoffen in de grond moeten blijven. Bij de zes gevechten, die nog niet definitief beslist zijn, gaat het om nog eens 800 miljoen kubieke meter.

Geweld tegen actievoerders

Kort samengevat kunnen we zeggen dat het inheemse verzet in Noord-Amerika omvangrijk en effectief is. Om het verzet te breken criminaliseren overheid en oliebedrijven actievoerders en gebruiken zij bij tijd en wijle veel geweld. Zo werden activisten in het actiekamp tegen de Dakota Access Pipeline (DAPL), bij het Standing Rock reservaat in Midden-Verenigde Staten, in observatierapporten beschreven als “jihadisten” en “terroristen” en kregen ze te maken met afluisteren, infiltratie, observatie vanuit de lucht met drones, arrestaties, valse aanklachten, wapenstokken, pepperspray, rubber kogels, stroomstootwapens, geluidskanonnen, vechthonden en het gebruik van waterkanonnen in de vrieskou. Met als treurig resultaat: één dode, 300 gewonden en meer dan 800 arrestaties.

Inspiratie

De inheemse activisten noemen zich “waterbeschermers”. In hun traditionele levensvisie is de aarde hun moeder, de lucht hun vader en brengt water leven aan alle schepsels. Inheemse gemeenschappen ervaren het als hun roeping, hun plicht om Moeder Aarde te beschermen en het leven brengende water het respect te tonen dat het verdient. Voor hen is water als een gewaardeerd familielid. Zij brengen het offers en zingen het toe om hun band ermee te bevestigen. Vrouwen spelen in de rituelen rond water en het verzet tegen bedreigingen daarvan de hoofdrol omdat vrouwen net als het water leven brengend zijn.

Vanuit deze eigen kijk op het bestaan, deze andere inspiratie zoeken de inheemse gemeenschappen bondgenoten voor een gezamenlijke strijd.

Jan Paul Smit

(Dit artikel is vrijwel volledig gebaseerd op het rapport “Indigenous Resistance Against Carbon” van het Indigenous Environmental Network en Oil Change International van augustus 2021. Zie ook: Indigenous Climate Action.)