Intimidatie en humor: gedachten naar aanleiding van de rechtszaak over een satirische app

Ik was donderdag in Rotterdam bij de rechtszaak tegen Dhjana. Ze is aangeklaagd vanwege haar fake-app “Poke-a-Cop GO”. Op de publieke tribune zaten tussen vrienden, kameraden en kerkgenoten van Dhjana ook flink wat stillen. Ik maakte me niet alleen zorgen om de uitkomst van de zaak. Ik vroeg me ook af in wat voor politiedossier nu weer opgetekend zou worden dat ik hierbij was, zeker toen na afloop één stille tot aan het station met ons mee terugreisde. Die vraag stellen mensen zich vaker – want intimidatie en demonisering van wereldverbeteraars is niet iets nieuws. De “Poke-A-Cop GO”-zaak zelf is er hét voorbeeld van.

De zaak draaide om een reclame voor een fake-app, “Poke-A-Cop GO”, waarbij je bakstenen kon swipen naar Pokémon met daarop het hoofd van politieagenten. Dit naar aanleiding van de massa-arrestaties tijdens de Sinterklaasintocht in Rotterdam in 2016. Dhjana zag destijds de videobeelden van machtsmisbruik van de politie: wurgklemmen, aan dreadlocks trekken, onnodig met de wapenstok tegen mensen aanslaan, en de vuist die in het gezicht van Jerry Afriyie werd geplant. Daarop fotoshopte ze haar onmacht en frustratie van zich af – aangedaan, maar geweldloos. Het resultaat was reclame voor een satirisch spelletje, waarbij de hoofden van mannen die op de livestream op onschuldige demonstranten inslaan, werden geplakt op de lichamen van verschillende Pokémon. “Spaar ze allemaal – en smash ze met bricks”. Met daaronder “maar ff serieus: wat je met deze informatie doet, moet je zelf weten”. Sommige mensen zijn zo gefrustreerd, na de zoveelste keer op beeld te zien hoe de politie haar macht misbruikt, dat ze alleen maar met hun hoofd tegen de muur willen rammen. Dhjana schrijft er dan een goed stuk over, of deze keer, een reclame voor een satirische app. Voor iedereen die het ziet is het duidelijk: dit is een humorvolle manier om politiegeweld aan de kaak te stellen. Maar wie weet verschijnt er straks officieel in de jurisprudentie dat de politie geen humor heeft.

Want volgens het OM was de app niet humorvol. Voor hen was de app reden om haar met veel machtsvertoon op te pakken, al haar digitale spullen te confisceren, en in de rechtbank te dreigen met vier weken celstraf. Dit is een bewuste vorm van intimidatie en demonisering.

Daarom luisterde ik donderdag naar een betoog van de aanklager over opruiing en bedreiging. Alle mensen aan de rechtsprekende kant van het glas zijn wit. De rechter heeft geen beelden gezien van het geweld tijdens de illegitieme arrestaties van de anti-racisme demonstranten. Hij heeft nog nooit vast gezeten, is nooit etnisch geprofileerd, en is waarschijnlijk nooit bedreigd met een taser of bespoten met pepperspray. De aanklager vertelde hem: “Deze agenten hebben vrouw en kinderen en deze bedreiging zal ze hun hele leven lang achtervolgen”. Uit het dossier was volstrekt niet duidelijk of de ‘politie-Pokémon’ in kwestie de reclame voor de grappige app überhaupt ooit hebben gezien – laat staan of ze vrouw en kind hebben. Slechts een van de vele aannames in het wankele betoog van het OM. Als er al vrouw en kind zouden zijn om zich zorgen over te maken, dan is dat toch vooral omdat pappa in meerdere filmpjes staat terwijl hij agressief op demonstranten inslaat. Of omdat hij een nekklem legt. Of omdat hij onnodig dreads uit iemands hoofd trekt. Of omdat hij iemand die weerloos is, recht in het gezicht beukt.

Maar goed, de politieagent heeft het natuurlijk ook zwaar. “Wat zou u ervan vinden als ik opriep uw kinderen met een baksteen in elkaar te slaan?”, vroeg de aanklager. Een scheve vergelijking – en niet willekeurig gekozen. Dhjana verweert zich ermee dat de woorden van de aanklager een heel bewust gekozen effect oproepen – het gevoel “kinderen bedreig je niet”. Dat creëert een gewelddadig beeld van linkse activisten, dat gezien de statistieken volkomen onterecht is. De “Poke-A-Cop GO”-app jaagt niet op kinderen – het stelt voor om ‘Snorlax’ ervan langs te geven omdat hij onder werktijd mensen in een nekklem legt. Pokécops bestaan, zo weet ik toevallig, niet echt. De game bestaat niet echt. De bedreiging die er vanuit gaat, is niet reëel, is binnen de context van een grap. Bij de reclame van de app zie je meteen dat het draait om een grap, en daar gaat geen bedreiging van uit. Maar inderdaad, áls je mensen bedreigt en bang maakt, is dat niet grappig.

De bedreiging die uitgaat van vier politieagenten die je ’s avonds uit je huis halen, de bedreiging van een maand de bak in voor het plaatsen van een stuk op internet, en de bedreiging van een stille die je achtervolgt, zijn niet binnen de context van een grap. Net zo min als de demonisering van klimaatbeschermers, of het gelijkstellen van beiden kanten van de anti-racisme strijd grappig te noemen valt. Het is een vorm van demonstranten en wereldverbeteraars afschrikken en demoniseren.

Lees Dhjana’s slotwoord en laat je niet bang maken.

Maria Rietberg