Mobiliteit als organisatievorm: rebellie van vluchtelingen van de buitengrenzen tot in de binnensteden van de EU
De berichtgeving over protesten van vluchtelingen in Europa en ten zuiden van de Middellandse Zee houden al meer dan een jaar aan. Nicosia, Tel Aviv en Jeruzalem, Melilla, Calais, Amsterdam, Wenen, Berlijn – de lijst met steden waar vluchtelingen op pleinen een protestkamp hebben opgezet, is lang geworden. Overal worden, met existentiële vastberadenheid, dezelfde eisen gesteld: een waardige behandeling, sluiting van de kampen, opheffing van het arbeidsverbod en het toekennen van dezelfde sociale en politieke rechten als de plaatselijke bevolking heeft. Er vinden honger- en zelfs dorststakingen plaats. En daarnaast zijn er ook nog landelijke opstanden in uitzetbajessen in Italië, Hongarije, Bulgarije en elders.
| Dit is een vertaling van het artikel “Mobilität als Organisationsweise. Rebellion der Flüchtlinge: von den EU-Außengrenzen bis in die Innenstädte” dat verscheen in het maandblad AK nummer 590 van 21 januari 2014. |
Zo snel als de berichtgeving via de nieuwe media wordt verspreid, zo simpel is het om samen met protesterende vluchtelingen persoonlijk contact op te nemen met protestkampen duizenden kilometers verderop. Ook vluchtelingen die zijn uitgezet, en vluchtelingen die tijdens hun vlucht zijn gestrand, ontmoeten elkaar steeds weer, van protestkamp tot protestkamp.
Maar toch kun je ook weer niet zeggen dat de protestkampen samen overkoepelend georganiseerd zijn. Waar organisatie en delegatie ontstaat, dreigen de solidaire structuren in fracties uiteen te vallen. De YouTube-filmpjes van protesterende vluchtelingen spreken tot de verbeelding, in tegenstelling tot de wat magere agenda’s en schriftelijke platform-discussies. In plaats daarvan ontwikkelen de tentenkampvluchtelingen kracht door hun aanwezigheid in de binnensteden, door hun zichtbare vastberadenheid en doordat er op hetzelfde moment wordt geprotesteerd op talloze andere plaatsen.
De collectieve acties van de vluchtelingen zijn niet verankerd in partijen en organisaties, maar in een informele, zich verzettende mobiliteit. Ze baseren zich op kennis over hoe je te verbergen, over valse papieren en de mogelijkheden tot legalisering. De routes van de vluchtelingen ontwikkelen zich aan de hand van de netwerken die migranten voor hen over landen en continenten aangelegd hebben.
Dat vluchtelingen een nieuw zelfbewustzijn hebben ontwikkeld, is duidelijk. Syrische bootvluchtelingen die door een Italiaans marineschip naar Lampedusa werden gebracht, deden bijvoorbeeld direct bij aankomst aangifte tegen het marinepersoneel wegens diefstal. Dat had geld en persoonlijke eigendommen in beslag genomen ter waarde van meer dan honderdduizend euro, daarvoor geen kwitanties afgegeven en vervolgens al het geld laten verdwijnen. Vluchtelingen uit Eritrea en Somalië hebben sinds 2011 een eigen SOS-noodoproep-systeem voor op zee opgezet, en dat wordt nu door het project WatchTheMed openlijk ondersteund en verder uitgebouwd. De “Harragas”, migranten die na aanvang van de opstand in Tunesië naar Italië vertrokken en daar massaal werden opgesloten om te worden uitgezet, brachten hun ervaring op het terrein van opstanden met zich mee. Ze hadden in Tunesië onder Ben Ali politiebureaus en lokale overheidsinstanties aangevallen, en nu kwamen ze opnieuw in opstand in de vluchtelingengevangenissen. In alle Italiaanse deportatiebajessen kwam het in 2011 tot opstanden. Een groot deel van die gevangenissen werd verwoest en is tot op heden niet meer in gebruik genomen.
Tegelijk zijn er langs de vluchtroutes transnationale politieke netwerken ontstaan, zoals Boats4People, WatchTheMed, Noborder of Welcome to Europe. Die verrichten ondersteunend onderzoek en proberen nieuwe manieren uit van het bewerken van, en interveniëren in, de publieke opinie. Op die manier is het de afgelopen maanden gelukt om de scheepsrampen in de Middellandse Zee, de situatie in de kampen en het racistische rechteloos maken van vluchtelingen op een kritische manier enorm breed in het nieuws te krijgen, zoals dat nog niet eerder gelukt is in het tijdperk van Fort Europa.
Maar we moeten de zwakke kanten niet over het hoofd zien: de protestbewegingen tegen het crisismanagement in Zuid-Europa zijn weggeëbd, en ook is er geen verbinding ontstaan met de rebellie binnen de Arabische landen. Het pact van de EU met de (militaire) dictaturen en de regionale machthebbers van het Midden-Oosten en Noord-Afrika is op dit moment niet in gevaar.
Daaruit vloeit de volgende vraag voort: zou er, nu er rond het massale sterven op de Middellandse Zee een kritische publieke opinie ontstaat, niet de kans bestaan voor een transnationale actie op de Middellandse Zee? Een actie die een scharnier zou kunnen gaan vormen tussen vluchtelingen en solidariteitsgroepen, tussen Europa en de Arabische opstanden, tussen de woede in de metropolen en de oorlogsvluchtelingen uit Syrië en de Hoorn van Afrika? Bijvoorbeeld een schip dat vanaf de Middellandse Zee uitzendt op de korte en lange golf, maar ook via internet en satelliet. Een publieke radiozender die de SOS-hulpoproepen van bootvluchtelingen direct uitzendt, die meertalige discussies laat horen van bootvluchtelingen met de luisteraars aan land, en die muziek laat horen zoals harraga, hiphop en rap van de opstanden, uit de kampen en uit de voorsteden. Of een veerboot in eigen beheer die van Zuid-Italië naar Tunesië vaart en dan terug met ongedocumenteerde vluchtelingen aan boord!
De discussie over hoe zo’n samenwerking eruit zou kunnen zien, gaat iedereen aan die de afgelopen jaren in beweging is gekomen: protestkampen en Choucha-vluchtelingen, Blockupy-activisten en Arabische opstandelingen, vluchtelingensolidariteitsgroepen en lokale buren in Berlijn-Kreuzberg, Calais, Amsterdam en transnationaal.
Helmut Dietrich
Mezelf halverwege ’80-’90 in eigen land als politiek vluchteling beschouwend richte ik met de verbouw van een voor de schrootprijs verkregen ex-vrachtscheepje in, het scheepje van 152 ton, sinds 1906 varend en IDEAAL genaamd (nu heet zij PAINTED BIRD), wat mij vanaf 1981 als woonschip diende, om in nood ook geschikt te zijn als onderdak en toevluchtsoord voor vluchtelingen die zich voor de autoriteiten moesten verbergen of gewoon tijdelijk verlegen zaten om onderdak en domicilie voor het verkrijgen van werk of uitkering in ons land. Zelf met dit scheepje op een illegale ligplaats liggend en domicilie hebbend in een Postbus op het Postkantoor in mijn woonplaats richte ik het geheel zelfvoorzienend wat betreft stroom, water, verwarming en kook, bad en slaapgelegenheid in geschikt voor minstens 20 personen. Desnoods zou ik het naar Amsterdam achter het Centraal Station hebben laten slepen om daar net zo illegaal ligplaats in te gaan nemen om mij zodoende solidair aan te sluiten bij de mede politieke vluchtelingen die in de grote stad gestrand waren en door de autoriteiten het leven zuur gemaakt werden met hun ook toen al door nood gedwongen illegalen bestaan.
Toen had ik al zat problemen aan mijn eigen hoofd maar dacht zo als het niet anders kan dan kunnen ‘ze’ me ook krijgen zoals ‘ze’ me hebben willen. Gelukkig voor mij bood de gemeente mij op die illegale ligplaats later een gedoogligplaatsstatus aan zodat ik een echt adres en domicilie aldaar kreeg waarnaartoe de post van ondermeer de sociale dienst gestuurd kon worden. Rond die tijd kwam er landelijk ook een discussie op gang om AZC’s te bouwen. Overigens bleef de woonboot noodgedwongen geheel zelfvoorzienend aangezien er geen enkele aansluiting op wat dan ook, zelfs niet op water, mogelijk was op die gedoogligplaats. Zelf water halen met een tank op een aanhanger en stroom draaien met een dieselgenerator en meer van dat soort dingen als hout sprokkelen in een naburig bos voor de kachel e.d. bleef dus als vervanging van een betrekking in mijn beroep bij een aannemer in de bouw.
Waarvoor mijn gesolliciteer voor werk overigens nutteloos bleek aangezien er geen collega’s bereid waren zo’n ‘kluizenaar’ die ook nog veel meer problemen had na een echtscheiding met betalingsachterstanden en schulden en steeds weer voor de rechter uit te vechten omgangregelingsproblematiek wat betreft het kunnen zien van z’n kinderen, in een ploeg op te nemen om gezamelijk te solliciteren zoals ik altijd gewend was en succesvol te doen. Voor een lange tijd comfortabel vanuit mijn functie als afdelingspenningmeester van de BouwBondNVV en bezitter van een auto stelde ik m’n eigen ploeg samen waarmee we de bouwerijen afstruinden naar de best betalende baas.
Zo zie je maar hoe iemand die niet opgeeft en zich door niks laat weerhouden om zich ergens bij aan te sluiten, herinner me bijvoorbeeld hoe ik na mijn werktijd het vuur uit me sloffen liep voor een bedrijvenkrant van de CPNafdeling, en later voor een bedrijfsbezettingsactie bij Holborn, een door overnamespeculatie en daling van de aanneemsommen in de voorlaatste crisisjaren vanaf ongeveer ’76, en weet ik wat nog meer niet meer waarbij ik corruptie zeker niet uitsluit, een falliet dreigende te gaan nog spiksplinternieuw woningbouwbedrijf (het bestond pas een paar jaar en had perfecte en betaalbare sociale woningbouwhuizen in hun productieplannen en op voorraad leverbaar, op een ‘dood spoor’of in mijn beleving op een ‘zwarte lijst’ kan komen te staan. In mijn eigen doorleefde bewoordingen als politiek vluchteling in eigen land dus.
Maar dat treiteren van vluchtelingen gaat nu anno 2014 verder dan onze landsgrenzen sinds er een EU bestaat en een Frontex om de grenzen daarvan te bewaken. Gisteren kwam er nog wat over op TV langs in Tegenlicht van de VPRO, waarin de geldverslindende ontwikkelingen op het gebied van die grensbewaking werd geopenbaard als pure mensverslindende winst voor de bewakings- en of beveiligersdienstenindustrie.
Nu liep ik al langer met het idee waarom daarvoor in de plaats niet een veerdienst wordt opgestart (zoals in dit artikel ook wordt voorgesteld) die de mensen gewoon gratis ophaalt van waar dan ook om ze af te zetten in een haven van FortEuropa vanwaar zij zich kunnen inschrijven bij een gerenommeerd uitzendbureau of een gemeentelijk- (of gewestelijk-) arbeidsbureau, die laatste die dan wel in Nederland lijken te zijn afgeschaft maar in de rest van Europa nog gewoon wel bestaan, om zich –NOG IN HET BEZIT VAN– de sommen geld die zij nu aan mensensmokkelaars moeten besteden een bestaan op te bouwen zoals in de zestiger jaren gerondselde gastarbeiders deden, maar dan alsjeblieft zonder de gezinshereenigings wetten van degenen die nu het hardste schreeuwen om een ondoordringbare virtuele en DroonFrontexmuur op alle vliegvelden en op de MiddellandseZee om deze arbeidsmigranten of direct in een gevangeniscel te kunnen zetten of maar meteen te laten verzuipen op zee.
Daarom stel ik mijn zeilboot beschikbaar om een beginnetje te maken met zo’n gratis veerdienst. Zij is zeewaardig, vaart gemiddeld 6,5 knopen, is professioneel op een Engelse werf van scheepsontwerper v.d. Stad in 1970 als het prototype voor (om de productiemal van te trekken) het zeiljacht type PION gebouwd, heeft kookgelegenheid e.d., is voorzien van een dieselmotor voor in de haven, zeilt verder kostenloos op eigen kracht met een diepgang van 1,90 meter, en kan dus met weinig kosten per oversteek maximaal 5 personen (exclusief de schipper) vervoeren. Zelf heb ik er de kracht niet meer voor om schipper te zijn, en heb eigenlijk ook niet de connecties om alles te organiseren, maar als er zich kundige liefhebbers/vrijwilligers aanmelden en een en ander zelf kunnen organiseren met voldoende borgstelling dat het ook werkelijk gebeurt zoals gepland, met voldoende zekerheid op vooruitzichten voor succes, dan kan het.
Krijgt mijn WORKINGCLASSHERO, want zo heet zij, toch nog een onverwacht goed doel. Voor wie nooit opgeeft is immers ook geen zee te hoog. Lekker phù 😛 voor de BVD-AIVD, want die leest mee… Ik hoop echt dat er heel veel enthousiaste kundige mensen zich zullen gaan inzetten voor gratis veerdiensten van waar ook ter wereld uit onveilige gebieden over zee naar veilige gebieden. Als je ziet waarmee vluchtelingen van wal steken om de overtocht te wagen nadat zij eerst door mensensmokkelaars van hun geld zijn beroofd, om hier straatarm en kwetsbaar aan de autoriteiten te worden uitgeleverd, dan is het toch niet meer dan logisch om het zelf voor hun te regelen van hier uit waar er wel zat materiële mogelijkheden zijn om dit veilig te doen.
Is dus per direct gratis af te halen voor wie mij voldoende weet te enthousiasmeren met professionele bestekken voor de vaart en plannen voor de verdere financiëring met kundige medevrijwilligers voor een organiserend thuisfront. Alles uiteraard op eigen risico en verantwoordelijkheid en met veel pioniersgeest.