Turks-Nederlandse partij DENK past niet in de anti-racisme beweging

Logo.
Logo.

Onlangs maakten Selçuk Öztürk en Tunahan Kuzu, de twee PvdA-ers die afgelopen november werden geroyeerd door hun partij, bekend dat ze een nieuwe beweging gaan beginnen onder de naam DENK. De ideeën daarvan hebben ze kort samengevat in een manifest. Daaruit blijkt dat DENK zich niet wil beperken tot de Turks-Nederlandse en islamitische gemeenschappen, maar zich ook wil profileren als een beweging van alle etnische minderheden. Er wordt ook gelonkt naar de anti-racisme beweging.

Ik ben zeer sceptisch over het democratische karakter van de beweging, zoals ik dat ook al was in mijn eerdere artikelen over Öztürk en Kuzu. Dat ze ageren tegen islamofobie en het repressieve integratiebeleid zou op zich voor links Nederland geen reden moeten zijn om hun nieuwe beweging met open armen te ontvangen. Hun stellingname komt namelijk niet voort uit een progressief gedachtegoed, maar eerder uit een rechts-conservatief denkkader. De Kamerleden en hun conservatieve aanhangers zijn sowieso niet geïnteresseerd in een strijd aan de zijde van links, want laten we eerlijk zijn: de enigen die zich consequent opstellen aan de zijde van de anti-racistische beweging zijn radicaal-links. Daarom vind ik het riskant om de twee Kamerleden toe te juichen en hun beweging als strijdpartner te zien. Waar mijn scepsis vandaan komt, lees je hieronder.

Öztürk en Kuzu schrijven dat ze zich zorgen maken over de verrechtsing in de politiek en de verruwing in de samenleving. Uit hun manifest kunnen we echter niet opmaken dat ze een linkse politiek voorstaan om die verrechtsing tegen te gaan. Ze gebruiken wel hier en daar linkse argumenten, zoals over het van “onderop opbouwen” waar ze mee bezig zijn, en het betrekken van mensen van onderop bij de besluitvorming. Maar die progressieve draai is, vrees ik, meer voor de bühne, om geloofwaardigheid op te bouwen.

Deportaties

Want hoe top-down ze denken, blijkt bijvoorbeeld uit hun ‘oplossing’ voor de problemen die in de provincie Groningen zijn ontstaan door de gaswinning. Vol trots stelden de twee hun ‘radicale’ oplossing voor: het hele gebied ontruimen. Maar wat als de Groningers niet weg zouden willen? Wat zou dan hun ‘oplossing’ zijn? Massale gedwongen deportatie naar de zogenaamde “krimpdorpen”? En daarna zou de gaswinning dan gewoon kunnen doorgaan (en zou de winst van de multinationals zijn veiliggesteld).

Dit plan met al zijn potentiële repressie komt niet helemaal uit de lucht vallen. Het grote voorbeeld van Kuzu, de Turkse president Recep Erdogan, heeft ook een handje van dit soort megalomane plannen. Het Kamerlid vertelt op Facebook dat hij erg onder de indruk was van de verkiezingscampagne van de partij van Erdogan: de AKP. En het partijprogramma van die moslimfundamentalistische regeringspartij heeft hem kennelijk op ideeën gebracht.

De voorgestelde Groningse maatregelen doen namelijk sterk denken aan de “stedelijke innovatie en milieu”-politiek van Erdogan. Zo worden bijvoorbeeld in Istanboel regelmatig oude wijken compleet met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor zakencentra, megawinkels en dure super-de-luxe appartementen. De oorspronkelijke bewoners worden gedwongen om ergens buiten het zicht van de rijke elite te gaan wonen. De tradities en het eeuwenoude culturele erfgoed van de stad moeten verdwijnen voor winstgevende projecten. Dat gebeurde bijvoorbeeld met de Roma-wijk Sulukule en de zeer oude prachtige bioscoop Emek.

Ook het milieu wordt vernietigd, zoals het resterende kleine natuurgebied in het noorden van Istanboel dat wordt plat gekapt voor een nieuwe brug over de Bosporus en een derde luchthaven. Elders in het land leveren mensen in steden en dorpen dagelijks strijd tegen bedrijven die zonder toestemming of vergunning, grondstoffen willen delven of hydro-elektrische centrales willen bouwen ten koste van de natuur. Zo is er laatste tijd in Turkije een flinke milieubeweging aan het ontstaan die verwikkeld is geraakt in een harde strijd met de AKP die haar eigen wetten aan zijn laars lapt. Die partij verdedigt haar milieubeleid met het argument dat elders weer miljoenen bomen worden geplant, of dat de bomen niet worden gekapt maar verplaatst.

Zwarte Piet

De beide Kamerleden willen niet duidelijk stelling nemen rond vrouwenrechten als abortus. Dat laten ze over aan de Grondwet, aldus Öztürk. Wel spreken ze zich helder uit tegen racisme en discriminatie. Dat is alleen maar toe te juichen. Maar wie verwacht dat DENK haar achterban gaat oproepen om bijvoorbeeld samen met anti-racisten de straat op te gaan om te protesteren tegen Zwarte Piet, die zal diep teleurgesteld raken, ben ik bang. Want nergens in het manifest staat iets over een dergelijke gezamenlijke strijd tegen racisme en discriminatie. Wel pleiten de twee voor een racismeregister. Wat precies het verschil zou zijn met de registratie door de anti-discriminatiebureaus blijft onduidelijk.

Verder schrijven ze: “Nederland moet zo snel mogelijk de termen ‘integratie’ en ‘allochtoon’ afschaffen. Ook moet er een museum over het Nederlandse slavernijverleden komen om meer begrip te kweken voor de tegenstanders van Zwarte Piet.” Dat lijkt vooral strategisch bedoeld, om zich te kunnen profileren als een beweging van alle minderheden en dus niet bestempeld te worden als Turkse moslimpartij. “Een pure moslimpartij wil DENK niet zijn”, zei Kuzu, “de beweging is bedoeld voor alle Nederlanders, maar veel moslims zullen zich wel thuis voelen.” Binnen de anti-racisme beweging zijn er positieve geluiden te horen over een mogelijke samenwerking met DENK, de enige partij die zo nadrukkelijk slavernij en koloniale moordpartijen op de agenda lijkt te willen zetten.

Armeense genocide

Maar hoe kijken Öztürk en Kuzu dan aan tegen de Armeense genocide, die in 1915 werd gepleegd door de Turkse staat? Willen ze ook daar schoon schip maken? Nee dus, in een verklaring draaien ze erom heen en zeggen ze het aan “juristen en historici” te willen overlaten om te bepalen wie er toen goed zat en wie fout. Precies dezelfde redenering hangen ook Erdogan en co aan. Een redenering die neerkomt op ontkenning van de genocide, want er zijn nauwelijks historici die twijfelen aan de massamoord. Stel je voor dat ze over de slavernij en de koloniale moordpartijen iets dergelijks zouden beweren! Zich niet uitspreken over de Armeense genocide, maar wel een handreiking doen naar de zwarte gemeenschap, dat laat zien dat ze op opportunistische wijze en met een nationalistische bril het politieke landschap proberen te bespelen. Overigens verzekerde Kuzu dat ze geen contact hadden met de “lange arm” van Turkije in Nederland.

Stel dat activisten vanuit de anti-racisme beweging daadwerkelijk willen gaan samenwerken met DENK. Dan zal men willens en wetens de ogen moeten sluiten voor de ondemocratische opvattingen van Öztürk en Kuzu en hun opstelling rond de rechten van vrouwen en Koerden. Welke consequenties zal dat hebben voor de beweging? Zal men hen ten koste van alles binnen boord willen houden? Wat betekent dat voor de besluitvorming en interne democratie van de beweging? Dat zijn wezenlijke vragen. Voor mij zijn de antwoorden duidelijk: we strijden niet voor de rechten van de ene of de andere groep, maar voor iedereen die wordt onderdrukt en uitgebuit. Zonder uitsluiting, zonder onderlinge hiërarchie. Simpel.

Bülent Yilmaz