Verzet tegen hedendaags kolonialisme in Bonaire
Bonaire is een klein toeristisch eiland in de Caribische Zee en favoriete bestemming voor duikers. Maar het is ook nog steeds koloniaal gebied van Nederland. De Inheemse bevolking staat onder druk en pikt dat niet. Een relaas van een vergeten conflict.
Bonaire is een piepklein eiland in de Caribische zee, vooral bekend voor zijn prachtige stranden en duikplekken. Vanaf 1954 maakte Bonaire samen met vijf andere eilanden deel uit van de Nederlandse Antillen, een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
In 1986 ging Aruba als afzonderlijk land binnen het Koninkrijk verder. In 2010, als gevolg van de zogenaamde “Ontmanteling van de Nederlandse Antillen”, volgden Curaçao en Sint Maarten, terwijl Saba, Sint Eustatius en Bonaire als “bijzondere gemeenten” werden opgenomen in Nederland als Caribisch Nederland. Vanaf dat moment bestonden de Nederlandse Antillen niet langer als staatkundige eenheid.
Dit was en is niet naar de zin van de oorspronkelijke inwoners van het eiland. Zij worden onderdrukt en behandeld als een kolonie. Wat volgt, is een korte introductie over de koloniale status van Bonaire, gebaseerd op de analyse van Mr. James Finies.
Finies is een man van Inheemse afkomst uit Bonaire. Na de “Ontmanteling van de Nederlandse Antillen” gaf hij zijn carrière als jonge professionele bankier en ex-voorzitter van het NGO Platform Bonaire op om fulltime mensenrechtenactivist te worden. Hij startte de organisatie Nos Kier Boneiru Bek om de koloniale status van Bonaire onder de aandacht van de internationale gemeenschap te brengen.
Op dit moment reist Finies met zijn groep rond in Centraal- en Zuid-Amerika en het Caribisch gebied om de koloniale situatie, de schending van de mensenrechten en van het zelfbeschikkingsrecht van Bonaire aan te klagen.
Postkoloniaal tijdperk?
De commerciële koloniale exploitatie van landen en eilanden zoals Bonaire verrijkte de kolonisatoren en droeg bij aan de rijkdom en het welzijn van de ‘leidende’ landen van vandaag. Maar mensen op Bonaire leven nog steeds niet in het post-koloniale tijdperk. De emancipatie van de Caribische bevolking en naties bleef onvolledig. Volgens Finies leeft Bonaire nog steeds in een koloniale status.
Via de annexatie van Bonaire heeft de Nederlandse overheid de volledige politieke en wetgevende controle over het eiland in handen. Ze hebben alle mensen in Bonaire ontwapend, het politiekantoor (waar vooral Europese Nederlanders werken) uitgebreid, en ’s werelds tweede grootste gevangenis per aantal inwoners gebouwd op het eiland.
Ze hebben ook volledige controle over de lokale luchthaven, die ze voortdurend verder uitbreiden en opbouwen naar militaire standaarden. Bonaire ligt op slechts een tachtigtal kilometer van Venezuela, waarmee de VS en het Westen een langdurig conflict hebben.
Daarom is er de bezorgdheid dat het Westen Bonaire zal willen gebruiken als een uitvalsbasis voor een mogelijke NAVO-actie tegen Venezuela en de regio. Door de komst van deze mogelijke NAVO-basis vlak voor de kust van Zuid-Amerika wordt dus ook de toekomst van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied bedreigd.
Finies geeft aan dat de Nederlandse overheid het plan lijkt te hebben om de bevolking van het eiland om te switchen via de ‘invoer’ van Europese Nederlanders. Tussen 2010 en 2022 verdubbelde de bevolking van 11.000 naar 22.000. In 2017 zakte de Inheemse bevolking onder 40 procent van de totale bevolking op Bonaire.
Volgens berekeningen van het Centraal Bureau Statistiek zullen ze tegen 2030 onder de 30 procent vallen, en hun aantal zal wellicht nog verder zakken in de toekomst. Bovendien hebben Europese Nederlanders enkel een adres nodig om binnen 90 dagen te kunnen stemmen in lokale verkiezingen en zo het beleid mee te bepalen.
De Nederlandse overheid legde ook een euthanasiewet op. Dokters hebben bijvoorbeeld het recht om medische interventies te weigeren bij mensen boven de zeventig jaar. Nederland werkt samen met Colombia om de volksgezondheid in haar ‘Caribische gemeenten’ Bonaire, Sint-Eustasius en Saba te voorzien.
De Colombiaanse ziekteverzekeraar COOMEVA waarmee wordt samengewerkt, wordt op dit moment onderzocht voor misdaden. Ze zouden illegaal organen verhandeld hebben van jonge mensen die in hun faciliteiten gestorven zijn.
De Inheemse vrouwen werden ook systemisch gesteriliseerd, iets dat we herkennen uit andere koloniale situaties die zich voordeden in Canada en de VS, met als gevolg een daling van 50 procent in het geboortecijfer.
Voor kinderen van de Inheemse bevolking die om medische redenen geboren worden op naburige eilanden wordt de terugkeer naar Bonaire bijna onmogelijk gemaakt. Kinderen van arme Inheemse families worden afgenomen en ter adoptie aan Europese Nederlandse gezinnen gegeven. Die gezinnen krijgen daar dan overheidssteun voor, terwijl de lokale moeders in armoede en zonder hun kinderen achterblijven, aldus Finies.
Deze constructie is ook erg bekend in koloniale situaties zoals in Canada, de VS en Australië, maar ook in België.
Alle niveaus van onderwijs zijn aangepast aan Europese Nederlandse normen. Dit betekent onder andere dat het onderwijs nu in het Nederlands gebeurt. Dit schendt de mensenrechten van de kinderen van Bonaire door hen niet langer de mogelijkheid te geven om in hun eigen taal, Papiamento, te studeren.
Lokale leerkrachten worden ontslagen en vervangen door Nederlandssprekende leerkrachten. Europese Nederlandse leerkrachten worden ook aangemoedigd om naar Bonaire te verhuizen via speciale belastingvoorwaarden en geldpremies. Kinderen van Inheemse afkomst worden in lagere niveaus van onderwijs gehouden, quasi gesegregeerd van de Europese Nederlandse kinderen en jeugd.
Economische exploitatie
Bij de Nederlandse claim op Bonaire hoort ook een 200 zeemijl lange Exclusieve Economische Zee Zone (EZZ) in de Caribische Zee. Dat is zeven keer zo groot als de EEZ die Nederland in de Noordzee bezit. Tegelijk wordt de Inheemse bevolking op veel plaatsen de toegang tot het strand en de zee ontzegd.
De belastingen in Bonaire werden opgetrokken naar Europees-Nederlandse standaarden, waardoor de bevolking evenveel belastingen betaalt, hoewel ze veel minder verdient. Finies stipt aan dat de belasting op grondbezit bij de originele bevolking met 800 tot 1.000 procent werd verhoogd.
Doel is om hun gronden te kunnen overnemen, als ze niet in staat zijn de belasting te betalen. Zelfs ngo’s, sportfaciliteiten, de scouts, en recreatieparken worden excessief belast en overgenomen door Europese Nederlanders. Tien procent van het eiland is recentelijk verkocht aan individuele Europese Nederlanders.
Na de opheffing van de Nederlandse Antillen werd de nationale munt, de Nederlands Antilliaanse gulden, veranderd naar de Amerikaanse dollar. Dit heeft als gevolg gehad dat de prijzen de hoogte ingingen. Zo werd brood 270 procent duurder, terwijl de lonen verminderden.
Volgens rapporten van Dutch Human Rights, Greenpeace, het Nederlandse Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting en nog vele andere organisaties werd op die manier meer dan 60 procent van de Inheemse bevolking onder de armoedegrens geduwd.
Dekoloniale educatie en actie
Omwille daarvan en nog veel meer problemen die veroorzaakt worden door de koloniale situatie, zijn de Inheemse activisten van Bonaire al verschillende keren bij de Verenigde Naties gaan aankloppen. Hun eerste doel is nu om Bonaire te laten erkennen op de lijst van “Non-Self-Governing Territories” (“Niet-zelfbesturende gebieden”) van de VN.
Dat zou ervoor zorgen dat Nederland verplicht wordt om volgens het VN-charter een jaarlijks verslag uit te brengen van de economische, sociale en politieke vooruitgang op het eiland.
Plus, als Bonaire op die lijst komt te staan, zorgt dat er ook voor dat supranationale organen van de VN kunnen ingrijpen als zij dat nodig vinden. En daarnaast ook het eiland kunnen steunen en helpen waar nodig, en alle acties en activiteiten overzien met als doel de volledige dekolonisatie van Bonaire.
Wanneer deze maatregelen worden genomen en gerespecteerd, zal Bonaire goed op weg zijn om haar inherent recht op dekolonisatie en zelfbestuur her op te eisen. Dit moet zorgen voor gelijkheid en vrijheid van de Boneriaanse bevolking, zoals omschreven door de VN.
Laura M. De Vos
(Dit artikel verscheen eerder bij Dewereldmorgen.be. Laura M. De Vos is docent American Studies en Indigenous Studies aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Alles foto’s zijn afkomstig van Bonaire Human Rights Organization.)
Op dinsdag 18 april om 18:30 uur spreekt Mr. James Finies, voorzitter van Nos Kier Boneiru Bek (We Want Bonaire Back) en de ondervoorzitter van de Bonaire Human Rights Organization via Zoom op de campus van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Het gesprek is ook online te volgen. Zoom info: Meeting ID: 820 3474 5525, passcode: 135595.
Je kan de Bonaire Human Rights Organization direct steunen met een gift via deze link.