“Welkom onthaal”-petitie blijkt “beschaafd deporteren”-verzoek
“Er bestaan geen onwettige mensen, er bestaan onmenselijke wetten.” Deze kernachtige uit radicaal-linkse kringen afkomstige leuze in de tekst van de petitie moet de actie van Welkom Onthaal een stoer imago geven, maar vormt in feite een vlag op een modderschuit. Als er geen onwettige mensen bestaan, dan moeten mensen ook niet illegaal worden gemaakt. Maar daarvoor werpt de petitie zich niet op. Als er onmenselijke wetten bestaan, dan moeten die worden afgeschaft. Maar de petitie spreekt zich niet uit tegen uitsluiting van mensen zonder papieren en ook niet tegen deportatie naar landen vol armoede en geweld. De strijdbare principiële stellingname van de leuze wordt zo misbruikt voor een parlementaire lobby-actie die er voornamelijk op gericht is om mee te denken met de staat over de manieren waarop illegaal gemaakte mensen kunnen worden uitgezet.
Uit “de alternatieven voor vreemdelingendetentie” die de aanbieders van de petitie voorstellen blijkt zonneklaar dat men er alleen maar naar streeft om mensen zonder verblijfsrecht op een andere manier het land uit te schoppen. In plaats van opsluiting in een illegalengevangenis zouden migranten en vluchtelingen namelijk moeten worden gedumpt in “de vrijheidsbeperkende locaties” van Katwijk en Gilze-Rijen, troosteloze en ellendige oorden die flink worden bekritiseerd door de kinderrechtenorganisaties Unicef en Defence for Children. Over een “welkom onthaal” gesproken. Het Rotterdamse netwerk, waar diverse kerkelijke organisaties en vluchtelingensteungroepen bij zijn betrokken, pleit verder voor een dagelijkse of wekelijkse meldplicht, “zodat vreemdelingen die uitgezet gaan worden tot die tijd in beeld blijven van de autoriteiten”. Voor de goede orde: hier zijn geen medewerkers van de vreemdelingenpolitie aan het woord, maar mensen die solidair zeggen te zijn met “vreemdelingen”.
Harry Westerink
Beste mensen,
Doorbraak bekritiseert de petitie van ‘Welkom onthaal’, waarin gepleit wordt voor alternatieven voor vreemdelingendetentie.
Bij het artikel staat de poster van Welkom onthaal, die vermeldt:
‘Er bestaan geen onwettige mensen, er bestaan onmenselijke wetten’
Harry Westerink signaleert de onmiskenbare spanning tussen de twee delen van deze slogan.
De eerste zin drukt evenals de leuze ‘no one is illegal’ een absolute stelling uit,
terwijl de tweede wil zeggen dat sommige wetten onmenselijke consequenties hebben.
De teneur van Harry’s artikel is dat als je de eerste zin serieus neemt, je niet moet marchanderen met de tweede,
ofwel: dan gaat het niet aan om uitvoering van wetten te verzachten, terwijl de consequenties (uitsluiting, deportatie) uiteindelijk toch onmenselijk blijven.
Principieel gezien staat dat sterk. Toch schieten degenen die nu gevangen zitten er niets mee op, terwijl zij wel lijden onder hun detentie. Bij de aanbieding van de petitie gaf ds. Couvee van de Pauluskerk een beschrijving hiervan:
“- mensen worden vaak zinloos lang gedetineerd, zonder dat er ook maar enig zicht is op daadwerkelijke verwijdering uit Nederland;
– al die tijd verkeren ze in een tergende onzekerheid, want je weet als vreemdeling niet waneer de detentie ophoudt;
– deze mensen zijn bijna allemaal psychisch ziek, in ieder geval zeer kwetsbaar, ik merk het dagelijks in de Pauluskerk. Detentie maakt dat alleen maar erger en doet hen vaak ook nog de hakken in het zand zetten, als het gaat om verwijdering of vertrek;
– veel van deze mensen zijn wanhopig en ten einde raad en doen daarom nogal eens pogingen tot zelfmoord. Het percentage mensen dat dat doet ligt aanzienlijk hoger dan het landelijk gemiddelde en ook hoger dan het gemiddelde bij “normale” gedetineerden. Dat kan van detentie toch niet de bedoeling en niet het effect zijn !
– Kinderen worden vaak samen met hun ouders gedetineerd. Stel u voor, maanden, boven op elkaar in zo’n klein ruimte. Ook al kan het anders, in de praktijk kiezen ouders er toch voor hun kinderen bij zich te hebben;
– vreemdelingen worden bij herhaling vastgezet, 4 – 5 keer, tot 10 of 11 keer toe, ik kan u de voorbeelden uit de Pauluskerk noemen, zonder dat uitzetting volgt.”
– – – – –
Om dit lijden te verlichten zou een totaal ander vreemdelingenbeleid dringend gewenst zijn. Van Harry zou ik graag horen hoe dat er uit zou kunnen zien, en vooral ook op welke manieren dat op afzienbare termijn te realiseren is.
Op de korte termijn zou het al heel mooi zijn als de minister serieus werk maakt van de voorgestelde alternatieven voor vreemdelingendetentie.
Die alternatieven noemde ds. Couvee “humaner” dan de bestaande praktijk. Dat betekent niet dat het beleid daarmee “humaan” genoemd wordt, zoals Harry doet voorkomen. Het is dan ook niet fair om Welkom onthaal af te schilderen als een groep die kritiekloos meedenkt met de overheid. Dat zou dan ook gelden voor Amnesty, de justitiepastores (rapport Justitia & Pax) en de Raad van Kerken.
De petitie gaat niet over het eventuele sluitstuk van het vreemdelingenbeleid in de vorm van deportatie, maar betreft de periode waarin toelating of vertrek niet of nog niet gerealiseerd kan worden.
De petitie dringt erop aan dat die periode niet in gevangenschap doorgebracht wordt, ook omdat er alternatieven voor bestaan.
Denken in gradaties en in termen van haalbaarheid in een gegeven situatie is onbevredigend voor wie een principiële benadering voorstaat. Maar hoe breng ik die boodschap over, wanneer ik vanavond weer op bezoek ga in het detentiecentrum Schiphol? Zou ik daar kunnen vertellen dat ik de roep om alternatieven voor vreemdelingendetentie niet steun, en dat ze daar evengoed gedetineerd kunnen blijven, omdat elk alternatief toch maar een hypocriet lapmiddel is dat de kans op afwijzing en deportatie niet wegneemt? –
Uit gesprekken met betrokkenen en ook vanuit eigen inlevingsvermogen is het zonneklaar dat ELKE verzachting van de huidige praktijk van vreemdelingendetentie positief begroet kan worden. Dus steun ik graag de oproep aan parlement en minister: maak een begin met alternatieven, hoe eerder hoe beter.
Daarbij past enig wantrouwen; de minister heeft eind december al enkele pilots aangekondigd voor dit jaar: heel mooi, eindelijk dan toch (o.a. meldplicht, borgsom en vrijheidsbeperkende locatie). Het gaat maar om beperkte groepjes en kleine aantallen, en het is mogelijk dat de opzet en bedoeling gestuurd worden naar een negatief resultaat: in het Nederlandse beleid dient vreemdelingendetentie al jarenlang als afschrikwekkend middel – ook al blijkt het niet effectief te zijn [zie rapport ‘Leaving Detention’ door Mieke Kox, uitgave IOM (!) 2011].
Serieuze toepassing van alternatieven voor detentie zou – binnen het vreemdelingen-vijandige klimaat – vandaag de dag een enorme stap voorwaarts zijn, ook al blijft het maar een heel kleine stap op weg naar een wereld waarin werkelijk niemand meer ‘illegaal’ is.
Op de vraag hoe zo’n wereld in praktische zin te realiseren is, zie ik graag reacties tegemoet!
Frans Zoer
Bedankt voor je reactie, Frans. Het is altijd belangrijk dat er over dit soort thema’s veel wordt gediscussieerd. Je stelt dat een totaal ander vreemdelingenbeleid dringend gewenst is. Ik ga er daarbij vanuit dat zo’n beleid voor jou niet inhoudt dat mensen zonder verblijfsrecht worden uitgezet, maar juist verblijfsrecht krijgen. De vraag is natuurlijk hoe zoiets ooit kan worden bereikt. Vanzelsprekend is dat lastig. Ik denk dat het in elk geval erom gaat om stappen te zetten in de richting van strijd voor verblijfsrecht. Organisaties die juist tijd en menskracht steken in het helpen verwijderen van mensen zonder verblijfsrecht, slaan die weg niet in, lijkt me.
Ik begrijp het spanningsveld dat er kan zijn tussen grote principiële woorden en kleine praktische daden. Maar het is altijd een eerste vereiste dat die kleine daden in elk geval verenigbaar zijn met die grote woorden. Wie streeft naar een totaal ander vreemdelingenbeleid, kan er met goed fatsoen niet voor pleiten dat mensen zonder verblijfsrecht toch moeten worden uitgesloten, opgesloten en uitgezet naar landen vol armoede en geweld. Dat is bijzonder ongeloofwaardig, vind ik. Steungroepen voor mensen zonder verblijfsrecht hebben betrekkelijk weinig mogelijkheden en middelen om hen te ondersteunen. Het is dus belangrijk om prioriteiten te stellen. Laten we solidair zijn door de strijd voor verblijfsrecht aan te gaan, in plaats van minister Leers suggesties te doen hoe hij de deportaties gemakkelijker en geruislozer kan laten uitvoeren. Zo zou het een goed idee zijn om de zelforganisatie Vluchtelingen Op Straat (zie daarvoor deze site) veel meer te steunen bij hun strijd voor verblijf in Nederland dan tot nu toe het geval is.
Tot slot nog iets persoonlijks. Ik ondersteun al jaren mensen zonder verblijfsrecht. Ook heb ik al vaak opgesloten migranten en vluchtelingen in illegalengevangenissen bezocht. Ik heb op basis van al die ervaringen nooit de behoefte gehad om mijn tijd en energie te steken in projecten om mensen het land uit te krijgen. Nee, het is juist andersom. Hoe langer ik dit steunwerk doe en hoe onmenselijker het beleid wordt, hoe meer ik de sociale en politieke noodzaak voel om mijn steunwerk te richten op de overlevingsstrijd hier, samen met migranten en vluchtelingen zelf. Het moet gaan om deze maatschappij, hier en nu, het moet gaan om de sociale en administratieve apartheid in dit land, het moet gaan om het verzet ertegen, om de strijd tegen het uitsluiten, opjagen, kapot maken, opsluiten en uitzetten van mensen die op zoek zijn naar vrijheid, geluk, welvaart en voorspoed. Daar begin je niet mee door met Leers mee te denken en voorstellen te doen om mensen op een alternatieve manier te laten deporteren.