Schuift De Vrije Gedachte naar rechts?

Vanouds worden vrijdenkers tot de linkse beweging gerekend. Hun niet-aflatende strijd voor volledige vrijheid van het individu en voor atheïsme en een seculiere staat, bracht hen vanaf de Verlichting voortdurend in conflict met autoriteiten van allerlei soort. Maar vooral met kerk, staat en kapitaal. Bondgenootschappen met de arbeidersbeweging, in het bijzonder de meer anarchistische stromingen daarbinnen, lagen voor de hand. De laatste tijd lijkt onder invloed van ‘het islamdebat’ een ontwikkeling in gang gezet waarbij de verbinding met links niet meer zo vanzelfsprekend is. De vrijdenkers van tegenwoordig zijn, voor zover georganiseerd, lid van De Vrije Gedachte. Deze atheïstisch humanistische vereniging noemt nog steeds het gedachtegoed van mensen als Multatuli, Wilhelmina Drucker, Clara Wichman, Ferdinand Domela Nieuwenhuis en Anton Constandse als belangrijke inspiratiebron. Uitgesproken linkse lieden. Echter, die verbondenheid met links lijkt onder druk te staan. Dat blijkt in Den Haag. De Haagse afdeling van De Vrije Gedachte houdt maandelijks een bijeenkomst onder de noemer “Verlichtingsborrel”. Daar komen gemiddeld zo’n vijftig mensen op af. Het is me opgevallen dat nogal wat bezoekers expliciet aangeven zich niet (meer) als links te beschouwen. Nu is er bij de vrijdenkers altijd al een allergie aangetroffen voor een indeling in hokjes. Maar heden ten dage is daar een argument bijgekomen: de afkeer van de islam en de in hun ogen te toegeeflijke houding van althans een deel van links ten opzichte van die islam. Daarbij worden fanatieke en fundamentalistische stromingen in de islam als grotere bedreigingen voor de persoonlijke vrijheid, het atheïsme en de seculariteit gezien dan de gevaren van andere godsdienstige richtingen. In dit licht is het niet opmerkelijk dat het afgelopen jaar vier “verlichtingsborrels” in het teken werden gezet van discussie over de islam.

Rob Lubbersen in Schuift De Vrije Gedachte naar rechts? (Solidariteit)