26 februari, Leiden: Marinus van der Lubbe-stadswandeling

5 reacties op “26 februari, Leiden: Marinus van der Lubbe-stadswandeling”

1. Marinus van der Lubbe was geen anarcho-communist, maar behoorde tot het radencommunisme dat streed tegen het fascisme dat was ontstaan uit de contrarevolutionaire bendes die de Duitse sociaal-democratie op de revolutionaire arbeiders afstuurde. Van der Lubbe weigerde dan ook het ‘democratische’ antifascisme dat een front vormde met allerlei burgerlijke organisaties. Tijdens het proces tegen Van der Lubbe wedijverden de Stalinisten – geholpen door de Trotskist Jef Last – en de Nationaal-Socialisten om Marinus af te schilderen als homoseksueel en hem zo in de ogen van de arbeiders verdacht te maken. Dat, noch het latere Hitler-Stalin Pact, hebben niet verhinderd dat CPN later in Leiden met Van der Lubbe als ‘anti-fascist’ pronkte, op een manier zoals jullie dat nu ook doen.

2. Volgens mij wordt nergens in de oproep met Lubbe als antifascist gepronkt. Er staat dat hij het eerste Nederlandse nazi-slachtoffer was en dat lijkt me wel te kloppen, aangezien hij ter dood is veroordeeld en geëxecuteerd op basis van een wet die door de nazi’s was ingevoerd.

3. Paar beelden van de wandeling vind je hier.

4. Sandra, je hebt gelijk als we kijken wat er letterlijk staat. Maar aan de radencommunistische opvattingen van Marinus van der Lubbe wordt geen recht gedaan. Het is er niet beter op geworden door Marinus als slachtoffer van het nazisme te presenteren terwijl hij een strijder was tegen zowel Nazisme, als tegen de burgerlijke democratie en staatskapitalisme in bolsjewistische stijl. Evenzo de strijders van het Marx-Lenin-Luxemburg Front die na de Duitse invasie als eerste groep werden geëxecuteerd. In de huidige oorlogshysterie aan beide zijden van het front in Oekraïne, mogen we niet het proletarisch internationalisme vergeten van de arbeidersstrijd tegen beide oorlogvoerende imperialismes en voor de proletarische revolutie. Zie verder https://arbeidersstemmen.wordpress.com/2023/02/27/van-der-lubbe-wandeling-in-leiden/#more-14534

5. Het radencommunisme komt voort uit de praktische revolutionaire ervaring van met name Duitse arbeiders ten tijde van de grote opstanden na de Eerste Wereldoorlog, waarbij oude en nieuwe partijorganisaties en vakbonden juist een struikelblok bleken te zijn in de klassenstrijd. Deze ervaringen werden geanalyseerd met marxistische methodes, waardoor belangwekkende nieuwe inzichten ontstonden. De aanvankelijk zeer grote bewegingen in Duitsland verwaterden echter en wat overbleef was een los-vast internationaal netwerk van gelijkgezinde studiegroepen. Deze geschiedenis is grotendeels vergeten, weinig is opgeschreven en wat er nog over is ligt te verstoffen in archieven. In politiek opzicht heeft deze beweging later vrijwel nooit iets voorgesteld en na de Tweede Wereldoorlog was er nog minder van over. Ik heb nog een paar van de laatsten mogen ontmoeten, voor ze overleden en daarvan is me één gesprek met name sterk bijgebleven. Een zeer vriendelijke man vertelde over zijn vader, die een groot bewonderaar en aanhanger van Herman Gorter was. Terloops liet hij zich ontvallen dat van de familie van zijn vrouw er niet één de oorlog had overleefd, behalve één zuster die bijtijds naar Palestina was geëmigreerd. De rest was allemaal vermoord in de kampen. Onbedoeld gaf hij me zo antwoord op een vraag die ik hem niet had gesteld, maar die me al langer bezig hield. Hoe kwam het toch dat zoveel radencommunisten na de oorlog plotseling positief stonden tegenover het zionisme en de staat Israël? Het kleine Amsterdamse radencommunistische milieu, dat deels overlapte met min-of-meer onafhankelijke links-socialisten, bestond voor de oorlog voor een belangrijk deel uit wat destijds “geassimileerde” Joden heette, linkse Joden die hun geloof en voor een belangrijk deel ook hun Joodse identiteit hadden losgelaten en veelal gemengd gehuwd waren. Voor de Oorlog maakten ze zionisten zelfs uit voor “Joodse fascisten”. Na de Oorlog zagen de overlevenden dat veel van hun wereld was verdwenen en dat het niet de proletarische massa’s waren die Auschwitz hadden bevrijd.
   Sommige naoorlogse linkse splinters, zoals de bordigisten, dachten deze constatering te kunnen ondervangen door historisch revisionisme, bagatellisering en ontkenning van de Holocaust (zie de controverse rond de onsmakelijke tekst “Auschwitz ou le grand alibi” uit 1960). Ik zal daar verder niet over uitweiden.
   Een vergelijking met de huidige oorlog in Oekraïne ligt voor de hand. De mensen die momenteel in Oekraïne onder vuur liggen door de fascistische terreur uit het Kremlin, kopen helaas maar bitter weinig voor een nogal abstract “proletarisch internationalisme”. Zoals ik hierboven schreef zijn de radencommunistische analyses ontstaan vanuit praktische ervaringen (wat latere, meer ideologiserende generaties wel eens leken te vergeten). De geschiedenis van de radencommunisten is om meerdere redenen interessant, bijvoorbeeld omdat zij een niet-leninistische versie van de ideeën van Marx formuleerden. Maar om als politieke opvattingen te worden hergebruikt, zullen die ideeën eveneens geconfronteerd moeten worden met de hedendaagse realiteit. Als zodanig kun je er in situaties zoals de oorlog in Oekraïne even veel mee als met de wapenleveranties vanuit het Domela Nieuwenhuis Museum …